Thụy Khuê
Sóng từ trường II
Khánh Trường
Rồi một ngày nào đó, người ta sẽ
phải làm công việc tổng kết những tác phẩm viết về cuộc
chiến hai mươi năm, sẽ tìm thấy những khác biệt sâu xa
giữa những ngòi bút Bắc-Nam, hải ngoại-trong nước về cùng
một đề tài. Biết đâu từ những khác biệt ấy, người
ta có thể lần hồi vẽ lại được một thứ chân dung chiến
tranh gần với sự thực hơn, gần với con người hơn những
tấm bích chương phóng đại, tô màu, đã từng được dán
trên tường, trên đường, khắp nơi, thời bình cũng như thời
chiến.
Khánh Trường là một trong những tác
giả mà người đọc sẽ có ngày tìm đến, khi muốn tái nhận
bộ mặt chiến tranh, tìm hiểu những lũy tích đạn bom trên
cơ thể và tâm linh những người sống sót.
Những truyện ngắn của Khánh Trường
được in trong ba tập: Có Yêu Em Không do Tân Thư xuất
bản năm 1990, tái bản năm 1997, Chỗ Tiếp Giáp Với Cánh
Ðồng, Tân Thư và Thời Văn năm 1991, Chung Cuộc,
Tân Thư 1997 ở California, Hoa Kỳ.
Có Yêu Em Không chứa đựng một
thứ bạo vũ dục tình, nẩy sinh từ bạo táp chiến tranh,
và không khí này xuất hiện trong hầu hết những truyện ngắn
hay nhất của Khánh Trường. Mưa Ðêm là cuộc cãi vã
của cặp nhân tình: cô gái điếm và gã lính bại trận, tử
thương, là màn ẩu đả giữa sống và chết, giữa người
và ma, là cuộc giao tranh giữa mộng và thực, giữa hồn và
xác hay là trận ác chiến giữa những thực tại tối tăm
nhất của con người. Bí Mật Của Rừng Già giao lưu
thú tính và nhân tính trong lòng một tên thảo khấu cuồng
sát, đàn em Pol Pot.
Biến Cố Trong Rừng Tràm đặt
câu hỏi về những tội ác khủng khiếp đã có thể xảy
ra cho những kẻ vượt biên kiệt lực, cùng đường. Những
Mảnh Ðạn là đoản khúc yêu đương xuyên cõi âm dương,
là trái mìn nổ chậm trong thân xác và vong linh những người
còn sống mà đã chết.
Chỗ Tiếp Giáp Với Cánh Ðồng
dấy lên khát vọng yêu thương của những trẻ tật nguyền,
hậu quả của những bội tình, bội ước. Những Thảm
Cỏ Nát Trong Khu Rừng Hoang mổ xẻ khía cạnh bạo tàn
của một thứ luân lý, đạo đức thời trung cổ. Và Chung
Cuộc viết về sự gặp gỡ của hai thân phận bị cuộc
đời sa thải.
Giữa mùi tử khí, giữa những xú uế
dòi bọ uất lên nơi những xác chết đã thối rữa chương
sình, phả ra một tình bạn dai hoi thắm đặm, một tình
bạn chết người, một thứ tình bạn đỉa đói,
nó theo con người vào cõi chết và cứ sống dai, sống dài
sau cái chết. Người ta thường thấy những đối thoại giữa
lính sống và lính chết, những cãi lộn, đanh đá cá cầy
giữa gái điếm sống với những gã tình nhân lính đã chết
toi chết tiệt từ kiếp nảo kiếp nào.
Khánh Trường vừa viết vừa chửi
thề văn chương chữ nghĩa, vừa viết vừa nhổ bọt vào luân
lý của cuộc đời. Vừa viết vừa hiếp dâm những thứ tình
lãng mạn lý tưởng.
Người ta làm văn nghệ với những vai vế, chức sắc
trong làng, Khánh Trường lính trơn, không bằng cấp, không
quá khứ văn chương, nhẩy vào văn đàn như một tên du đãng
cướp diễn đàn của các vị đại ca.
Người ta làm văn chương với những
sứ mệnh, những nhiệm vụ cao cả, Khánh Trường kẻ phi số
mệnh, phi đường lối, khơi khơi đi vào văn chương như một
gã say rượu, loạng quạng chân nam đá chân xiêu, bạ mồm
bạ miệng, điếc không sợ súng.
Nhưng sáng tác nào là không phát xuất
từ những điếc đui dò dẫm?
*
Khánh Trường xuất hiện cùng thời
với Cao Xuân Huy và Hoàng Khởi Phong ở hải ngoại (1), cả
ba là những ngòi bút lính viết về chiến tranh, về cuộc
đời, với đặc điểm thẳng thừng : nói thẳng, nói thật.
Khánh Trường họ Nguyễn, sinh năm
1948, sang Hoa Kỳ năm 1986. Ðịnh cư tại California. Vẽ. Viết
văn. Và làm thơ.
Năm 1988, xuất bản tập Ðoản Thi
Khánh Trường. Từ tháng 10 năm 1991, chủ biên tập san Hợp
Lưu, đăng các sáng tác, biên khảo, cả trong lẫn ngoài nước.
Trách nhiệm tờ Hợp Lưu, con đường
văn nghệ của Khánh Trường đã gặp nhiều cản lực của
đôi bên, và ngòi bút của Khánh Trường cũng lại ngược
dòng, chiếu những tư tưởng "phản kháng" vào một cộng đồng
văn chương có những nét bảo thủ, thích những khuôn mẫu
thời trang. Ở thời điểm mà những người làm văn ở hải
ngoại còn đang lâm ly khóc thương cho một "quá khứ vàng son",
cho những "lý tưởng tự do" chưa đạt đích, những "buổi
mai về xây dựng lại màu cờ"... thì Khánh Trường lù lù
xuất hiện với cái tôi lính tráng, cái tôi rượu chè, cái
tôi du đãng, mở miệng là chửi thề, hùng thì ít mà hèn
thì nhiều.
Khánh Trường là kẻ ngược dòng thời
đại, ngược dòng nước chẩy. Khi người ta khóc thương quê
hương, nhớ nhung lãng mạn, ca tụng tình yêu, ca tụng cái
chết sĩ khí thì Khánh Trường lăng nhục thứ văn chương
điếm đàng, lừa thầy, gạt bạn.
Khi người ta ca tụng những cao cả
của sự vượt biên tìm tự do như lẽ sống của con người,
thì Khánh Trường nói hụych toẹt cái lý do vượt biên kỳ
cục của những kẻ giống mình: "Tôi
ra đi chẳng phải vì căm thù chế độ, vì bị kềm kẹp khủng
bố, mà chỉ vì bị quyến rũ bởi những tấm hình màu, những
thùng quà đầy ắp, những tape nhạc, những băng vidéo, những
xếp đô la dày cộm của bà con bạn bè bên Mỹ gửi về."
Ðể rồi, nhiều năm sau trên đất
Mỹ, trên "thiên đường mới", anh nhận thấy "sự
bơ vơ cùng cực của mình, trên một xứ sở sống gần 15
năm, sao vẫn như kẻ lạ."
Thế giới của Khánh Trường là thế
giới của những kẻ ngoại đạo, tà đạo, ngược lộ, ngạo
nghễ, nghênh ngang, du côn, sống còm, chết bỏ, đối chất
với một thế giới chính giáo, khép kín trong những công thức
cảm tình, những nhớ nhung vờ vĩnh, những thiên đường giả
hiệu của những kẻ không tuần chay nào là không có nước
mắt.
Tàn nhẫn nhưng thành thật đến độ
phũ phàng, những nhân vật của Khánh Trường, không có tên.
Chúng thường mang những danh xưng như: con đĩ, hắn, thằng
cha, người đàn bà, thằng nhỏ, con nhỏ... Nếu có tôi thì
cũng là cái tôi tàn mạt, vừa dâm, vừa ác, vừa hèn.
Những nhân vật của Khánh Trường
coi thường tội lỗi, xỉ nhục đạo đức, một thái độ
giới hạn giữa có luân và vô luân.
Thái độ đó bởi đâu? Phát sinh từ
cái gì? Nếu không phải là từ những xác chết? Từ những
trái phá phàng phũ ngoan cố chớp mắt đã xé nát những thằng
bạn du thủ du thực đang ăn tục nói phét với nhau, bỗng
lăn đùng ra, đứa mất đầu, đứa mất chân, đứa lòi ruột,
bên cạnh những đống thịt bầy nhầy vụn nát của những
thằng chết bằm.
Những truyện ngắn hay nhất của Khánh
Trường đều xoay quanh "cái đó". Và từ "cái đó" nẩy sinh
thái độ ngạo mạn, thái độ dửng dưng, đưa đến bạo
lực, bạo tình.
Ở Khánh Trường là những thái quá.
Là hiện tượng chiến tranh nổ chậm trên thể xác và tâm
linh sau ngày đình chiến.
Những trái phá đó bị bỏ rơi, bỏ
quên, tích tụ lại trong các hạch, các tuyến, các não thùy
của người sống sót, và bất cứ lúc nào cũng có thể hồi
sinh, mưng mủ, chạy cùng cơ thể như những chân rết nọc
độc ung thư, như những trái mìn nổ chậm mà chắc.
Nhân vật của Khánh Trường là những
kẻ dù lành mạnh thể xác, cũng tàn tật tâm linh, nam hay nữ,
già hay trẻ, ít nhiều họ đều đã bị dính vào mìn cá nhân,
mang những mảnh đạn chiến tranh trong cơ thể. Những truyện
ngắn Có Yêu Em Không, Bí Mật Của Rừng Già, Biến Cố
Trong Rừng Tràm,... đều có dấu vết của tạc đạn, của
bạo tàn, của thần chết, của giết chóc, dẫn đến quẫn
trí, dục tình và bạo lực. Nhưng trên tất cả các hung hãn
bạo lực ấy, bao giờ cũng le lói chút tình người. Chỉ một
chút thôi. Ðủ cho thấy cái tình người nhỏ nhoi và khan hiếm
ấy nếu cứ bị cưỡng hiếp lâu dài thì sẽ có ngày tuyệt
kiếp.
"Kh. đứng trên gò đất
cao, hét khản giọng: Thằng Toàn mang cây M60 qua góc trái...
Rồi, bắn vào chỗ bụi cây kia cho tao... Không phải, bụi
cây lớn sau đám tranh kia kìa... Ðụ mẹ ngu như con bò. Tao
bảo bụi cây sau đám tranh. Mầy không thấy lửa khạc ra chỗ
đó sao? Tiếng đại liên nổ thành chuỗi giòn giã, lá cây
tung tóe, những chiếc nón tai bèo phóng chạy như biến vào
góc rừng. Tiểu đội khinh binh đâu? Theo tao. Kh. nhảy xuống
gò đất, khoát tay ra lệnh cho bọn lính, miệng không ngớt:
Lên, lên... lên mau... Tôi chạy lúp xúp sau Kh., một thằng
lính vượt qua mặt tôi, nó hét: Chuẩn úy cúi thấp cái đầu
xuống, coi chừng không có chỗ đội nón... Tôi chưa kịp nhìn
xem thằng lính là ai thì hắn bỗng bật ngửa ra sau, giãy đành
đạch, cái nón sắt văng khỏi đầu, lăn long lóc vào đám
cỏ cao, cánh tay trái của hắn bung lên, đập vào ngực tôi,
rơi xuống chân, co giật liên hồi. Tôi điếng người khiếp
đảm, vội nhủi vào một gốc cây, úp mặt sau lớp vỏ sần
sùi, tay chân tôi run bắn, cây súng trên tay chực muốn rớt.
Mẹ ơi, mẹ ơi, mẹ ơi... Tôi lắp bắp như một thằng điên.
Chung quanh tôi, tiếng đạn rít, tiếng B40 bùng bùng. Trên trời,
chiếc phóng pháo cơ chúi thấp đầu, hai tia lửa dài ngoằng
phóng ra. Tiếng nổ váng óc, cột khói bùng cao...
[...]
Nửa đêm, một trái pháo vu vơ
rơi ngay hầm chỉ huy. Kh. chia ba với thằng tà lọt và tên
lính truyền tin quả đạn. Khi đào hầm lên, phải cố gắng
lắm bọn lính mới gom được một đống thịt xương trộn
lẫn cùng đất cát. Phần Kh., tôi chỉ nhận ra hắn nhờ chiếc
thẻ bài và hai cái hoa mai trên cổ áo. Cái chết đúng như
lời một bài hát, chết thật tình cờ... Chết thật tình
cờ! Phải, nhưng nhất định không nằm chết như mơ! Các
ngài nghệ sĩ đôi khi lãng mạn một cách tàn nhẫn. Các ngài
chẳng biết mẹ gì trận địa, thậm chí có ngài chưa từng
thấy mặt ngang mũi dọc cây M16 nó ra làm sao? Trái M26 nó tròn
méo thế nào so với trái MK3? Nên trí tưởng tượng của các
ngài đôi khi làm bọn lính tráng chúng tôi những muốn văng
tục. Chết như mơ! Ðụ mẹ, bảy năm trong một đơn vị tác
chiến thực thụ, tôi chưa bao giờ nhìn thấy một cái chết
như mơ! Chỉ có chết tan xương nát thịt, như Kh., chết cụt
đầu cụt tay, chết cháy đen giống cây than hầm, chết banh
ngực lòi phèo lòi phổi, chết phơi bụng đổ ruột cứt dái
lòng thòng... như bao nhiêu thằng lính lớn lính nhỏ. Chết
như mơ. Ðụ mẹ, nói phét cũng vừa thôi.
(Có Yêu Em Không, NXB Tân Thư, 1990, trang 184-187)
*
Khánh Trường là một tác giả cần
dán nhãn hiệu cấm trẻ em dưới mười tám tuổi. Có những
khốc bạo thái quá. Có những sex sỗ sàng. Có những triết
lý dài dòng không cần thiết.
Nhưng nếu muốn thám hiểm bộ mặt
thực của chiến tranh, thì không thể bỏ qua tác phẩm của
Khánh Trường. Bạo lực hóa thân thành những chân rết ung
thư khuẩn độc môi trường và đầu độc hạnh phúc.
Khánh Trường không muốn nhìn
rõ biên giới giữa hai cực thiện ác, đạo đức và vô luân,
nhân tính và thú tính. Ở mỗi hy sinh cho cuộc chiến đôi
bên, người ta đọc diễn văn, cài huân chương, phủ poncho,
phủ cờ. Tuyên trạng. Ðứng sau bàn thờ tổ quốc, Khánh
Trường táy máy gỡ micro giật cờ, lật poncho để lộ những
nét phế tàn hùng hãi trên thân thể những tử thi nằm trong
mồ liệt sĩ dưới đài hoa chiến thắng.
Paris tháng 5/1997
Chú thích:
(1) Hoàng Khởi Phong viết từ trước 1975, ở Sài gòn.Khánh
Trường
© 1995-2001 Thụy Khuê
|