|
Thierry Leclère
La gloire posthume
La gloire posthume, dit-on, ne réchauffe pas les cercueils. C'est pourtant tout ce que l'on souhaite en France à Nguyễn Huy Thiệp, auteur majeur de la littérature vietnamienne, décédé le 20 mars dernier à Hanoï, sa ville de cœur. Figure emblématique de la scène littéraire à l'époque du Dôi Moi, ce vent de libéralisation de la fin des années 80 qui a accompagné l'ouverture économique du Vietnam, Thiep ne s'est jamais défini comme un écrivain dissident. Il a été longtemps boudé par les autorités avant d'être reconnu -disons toléré- en haut lieu. Corrosif, avec son verbe aiguisé, empreint de doutes, de douleurs enfouies et, au final, bercé d'idéal humaniste, Thiep était un fin observateur de sa société, de son passé meurtri et de ses névroses. C'est le moment de lire, ou relire, ses nouvelles -le genre où il excellait- dont la plus connue "Un général à la retraite " (aux éditions de L'Aube, son précieux éditeur français) cinglait comme un coup de fouet les discours officiels sur la guerre et le pouvoir. On gardera le souvenir de ce petit homme, la mèche noire en bataille échouant comme une vague sur sa bouille ronde cuivrée, exquis et mordant à la fois - "La littérature? Un sale métier, un métier chiant je vous assure, ça vous fait du mal, ça vous tourmente… Mais c'est mon destin" . Et Thiep qui s'excusait , avec son sourire désarmant "de ne plus être poli, de ne plus plaire aux gens, depuis longtemps"! Thierry Leclère Journaliste et réalisateur, Auteur de "Good morning Vietnam", rencontre avec une nouvelle génération d'écrivains" (Télérama, février 2005)
Vinh dự truy thăng Người ta nói vinh dự truy thăng không sưởi ấm quan tài. Nhưng đó là tất cả những ước mong người ở Pháp dành cho Nguyễn Huy Thiệp, nhà văn lớn của văn chương Việt Nam, từ trần ngày 20 tháng 3 vừa qua tại Hà Nội, quê ông. Là bộ mặt tiêu biểu của văn cảnh trong thời kỳ Đổi Mới, ngọn gió giải phóng cùng với sự mở mang kinh tế ở Việt Nam, cuối thập niên 80, Thiệp không bao giờ tự nhận là nhà văn phản kháng. Ông đã bị giới cầm quyền gạt ra trong một thời gian dài trước khi được nhận diện - hay tạm dung- theo tiếng bên trên nói thế. Dữ dội, với ngôn ngữ sắc bén, ẩn dấu ngờ vực, khổ đau chôn vùi, rút cục êm ru trong lý tưởng nhân bản, Thiệp là người quan sát tinh vi, cái xã hội của ông, cái quá khứ bầm tím và những loạn thần của ông. Bây giờ là lúc nên đọc, hay đọc lại những truyện ngắn - thể loại Thiệp sở trường- mà truyện nổi tiếng nhất là "Tướng về hưu" (Aube, nhà xuất bản quý giá của ông ở Pháp), quất mạnh từng nhát roi vào những diễn văn chính thức về chiến tranh và quyền lực. Người ta sẽ giữ lại kỷ niệm của người đàn ông nhỏ bé, mớ tóc đen vật vờ rơi xuống như làn sóng trên khuôn mặt tròn da đồng, vừa tuyệt đẹp vừa bén nhọn - "Văn chương ư? Văn chương là một nghể thổ tả, tin tôi đi, nó làm bạn đớn đau, dằn vặt... Nhưng là cái nghiệp của tôi". Và Thiệp xin lỗi, với nụ cười trừ "rằng đã không còn lễ phép, đã không còn làm vừa lòng mọi người nữa, từ lâu rồi"! Thierry Leclère Nhá báo và đạo diễn Tác giả Good morning Vietnam, gặp gỡ với thế hệ nhà văn trẻ (Télérama, tháng 2, 2005) (Thụy Khuê dịch)
|